دوران مدرن اولیه : EARLY MODERN LITERATURE
مقدمه
همانطور که در مقاله آغاز ادبیات میانه گفته شد در پی معرفی صنعت چاپ به انگلستان در سال ۱۴۷۶ توسط ویلیام کاکستون، ادبیات بومی شکوفا شد.
و این سرآغازی بود برای شروع دوران مدرن اولیه یا دوره رنسانس
با مقاله جدید پارسیان ادیب همراه باشید:
دوران مدرن اولیه:
دوره رنسانس و مدرن اولیه را اغلب به سه بخش تقسیم می کنند، از جمله عصر الیزابت (۱۵۵۸-۱۶۰۳)، دوره جاکوبی (۱۶۲۵-۱۶۰۳)، دوران کارولین (۱۶۲۵-۱۶۸۹)
عصر الیزابتی
بطور کلی بعضی این عصر را عصر الیزابتی می نامند. عصر الیزابت، دوران طلایی درام انگلیسی بود.
ملکه «الیزابت یکم»، از هفدهم نوامبر ۱۵۵۸میلادی تا زمان مرگش، ملکة انگلستان و ایرلند بود. سلطنت الیزابت به عنوان «عصر الیزابت» شناخته می‌شود به دلایل مختلف:
۱- برای رشد و شکوفایی درام و تئاتر انگلیس که توسطّ پیشگامانی چون «ویلیام شکسپیر» و «کریستوفر مارلو» رهبری می‌شد.
۲- به خاطر قابلیت‌های دریانوردی ماجراجویان انگلیسی شهرت داشت.
نمایش نامه نویسی و تئاتر
نمایش‌نامه‌نویسان انگلیسی مجذوب الگوهای ایتالیایی بودند: تعدادی از بازیگران ایتالیایی در لندن ساکن شدند و جیووانی فلوریو که احتمالاً از دوستان تأثیرگذار شکسپیر محسوب می‌شد تا حد زیادی فرهنگ و زبان ایتالیایی را با خود به انگلستان آورده بود. این نکته نیز درست است که دوران الیزابتی، عصر خشونت‌های بسیار بود. در نتیجه به احتمال زیاد نمایش این نوع خشونت روی صحنه برای تماشاگران دوران الیزابتی بیشتر آرامش‌بخش بود.
نخستین نمایش‌نامه‌های دوران الیزابتی مانند گوربودک اثر توماس سکویل و توماس نورتون و تراژدی اسپانیایی اثر توماس کید مواد لازم برای نگارش هملت ارائه شد و ویلیام شکسپیر به عنوان شاعر و نمایش‌نامه‌نویس ظاهر گردید. حرفهٔ اصلی شکسپیر ادبیات نبود و احتمالاً از تحصیلات فقط کمی دستور زبان می‌دانست. زمانی که وی شروع به نگارش کرد نه جزو حقوقدان‌ها بود و نه جزو اشراف‌زاده‌هایی که در قالب «نخبگان دانشگاهی» صحنه‌های تئاتر را به انحصار خود درآورده بودند. او در عوض بسیار با استعداد و به طرز خارق‌العاده‌ای چندبعدی بود.
در مورد شکسپیر و آثار او در مجالی دیگر بطور مفصل خواهیم نوشت.
کریستوفر مارلو
در میان دیگر ادیبان برجسته تئاتر دوران الیزابتی و دوران مدرن، می‌توان به کریستوفر مارلو ، توماس دکر، جان فلچر و فرانسیس بیمونت اشاره کرد. آنتونی بورگس می‌گوید اگر مارلو در بیست و نه سالگی در یک دعوای میخانه‌ای با چاقو کشته نشده بود شاید می‌توانست به دلیل ذوق شاعرانه‌اش رقیبی برای شکسپیر شود یا حتی با او برابری کند. جالب است که او تنها چند هفته پیش از شکسپیر به دنیا آمده بود و به احتمال زیاد وی را می‌شناخت. نمایش‌نامه‌های مارلو از حیث موضوع با شکسپیر متفاوت است. او بیش از هر چیز روی نمایش‌های اخلاقی انسان عصر رنسانس تمرکز داشت.
مارلو داستان فاوست را در قالب نمایش‌نامه‌ای به نام دکتر فاستوس به انگلستان معرفی کرد. (دکتر فاستوس دانشمند و جادوگری است که می‌خواهد توانایی‌های فنی انسان را به منتهی‌الیه مرزهای دانش برساند. فاستوس توانایی‌های مافوق‌الطبیعه‌ای دارد که به او حتی اجازه می‌دهد به گذشته رفته و با هلن شهر تروا ازدواج کند اما در نهایت پس از پایان پیمان بیست و چهار ساله با شیطان مجبور می‌شود جان خود را به او تسلیم کند).
در این میان نمایش‌نامه نویسان، شاعران و ادیبان دیگری سر برآوردند که ذکر و بررسی همه آنها در این مجال نمی‌گنجد.
دوران جاکوبی: دوره دوم از عصر مدرن اولیه
پس از مرگ شکسپیر، بن جانسن شاعر و نمایش‌نامه‌نویس، تبدیل به چهرهٔ ادبی دورهٔ جاکوبی شد. زیبایی‌شناسی جانسن عطف به قرون وسطی دارد و شخصیت‌های آثار وی نظریهٔ اخلاط را تجسم می‌کنند. جانسن استاد سبک است و هجونویسی قهار. کمدی مشهور وی به نام ولپُن نشان می‌دهد که چگونه جماعتی از متقلبین توسط یک کلاهبردار گول‌زده می‌شوند، بدی با بدی مجازات می‌شود و نیکی پاداش خود را می‌گیرد.
در میان افرادی که سبک جانسن را پیش گرفتند می‌توان از بیمونت و فلچر که کمدی‌های زیبایی آفریدند نام برد. یکی از امتیازهای بیمونت و فلچر این است که هر دو به روشنی دریافته بودند که چطور فئودالیسم و شوالیه‌گری تبدیل به نخوت و تظاهر شده و طبقات اجتماعی جدیدی در حال رشد هستند. یکی دیگر از سبک‌های رایج تئاتر در دوران جاکوبی نمایش‌نامهٔ انتقام بود که توسط جان وبستر و توماس کید گسترش یافت.
کتاب مقدس شاه جیمز که یکی از بزرگترین پروژه‌های ترجمه تا به امروز در تاریخ زبان انگلیسی است در سال ۱۶۰۴ آغاز و در ۱۶۱۱ به پایان رسید. این حرکت، اوج سنت ترجمهٔ کتاب مقدس مسیحیان به زبان انگلیسی است که توسط ویلیام تیندال آغاز شد. این کتاب پس از اتمام به عنوان کتاب استاندارد کلیسای انگلستان انتخاب شد. پروژه ترجمهٔ کتاب مقدس توسط چهل و هفت پژوهشگر که تحت نظارت مستقیم شخص جیمز اول بودند به سرانجام رسید.
جان دان
از مهمترین شاعران سده ۱۷ میلادی به غیر از شکسپیر می‌توان به شاعران متافیزیکی مانند جان دان و جرج هربرت اشاره کرد. جان دان با الهام از سبک باروک اروپای قاره‌ای از تصوف مسیحی و اروتیسزم به عنوان موضوعات اصلی در شعر استفاده می کند.
متناقض‌نمایی یکی از جلوه‌های ثابت در شعر جان دان است. شاعری که ترس‌ها و نگرانی‌هایش هم حکایت از عقاید معنوی مسلمی دارد که وجودشان توسط کشفیات نوین در علم و جغرافیا به لرزه درآمده‌است.
اما او را بیشتر به خاطر ترجمه‌ای که در سال ۱۶۱۶ از ایلیاد و ادیسه‌ی هومر به صورت شعر انجام داده‌است می‌شناسند. این نخستین ترجمهٔ کامل از این دو اثر منظوم به زبان انگلیسی است.
دوره‌های کارولین، فترت و بازگشت سلطنت
بعد از سال ۱۶۲۵ هنوز شاعران متافیزیکی مثل جان دان و جرج هربرت زنده بودند که کمی بعد در سده ۱۷ میلادی شاعرانی همچون ریچاد کراشو ، اندرو ماروِل ، توماس تراهرن به همین سبک شروع به سرایش کردند. شعرای شوالیه‌ای یکی دیگر از گروه‌های ادبی مهم این سده هستند.
بسیاری از شاعران شوالیه‌ای به جز چند استثنای برجسته مقرب دربار بودند. برای مثال رابرت هریک مقرب دربار نبود اما سبک او لاجرم وی را در این گروه قرار می‌دهد. در آثاری که به این سبک آفریده شده‌اند تمثیل‌ها و تلمیح‌های کلاسیک دیده می‌شود.
ادبیات دوره بازگشت سلطنت انگلستان مجموعه‌ای از آثار متفاوت را شامل می‌شود. از بهشت گمشده تا سودوم اثر ارل روچستر و از کمدی جسورانه و جنسی زن دهاتی تا اثر اخلاقی و حکیمانه‌ای به نام پیشرفت زائر در این دوره نوشته شده‌اند. در این سده شاهد آفرینش دو رساله درباره حکومت توسط جان لاک، تأسیس انجمن سلطنتی، انتشار نخستین روزنامه و … هستیم.
جان میلتون
جان میلتون که یکی از بزرگترین شاعران انگلیسی به‌شمار می‌رود در طول همان تحولات سیاسی و غلیانات مذهبی دست به قلم برد. میلتون را بیش از هر چیز به خاطر کتاب بهشت گمشده می‌شناسند. آگاهی وی به زبان‌های انگلیسی، لاتین و ایتالیایی باعث شد تا در زمان حیاتش به شهرت بین‌المللی برسد.
اثر مشهور وی به نام آروپاجیتیکا که در اعتراض به سانسور قبل از چاپ نگارش یافته بود به عنوان یکی از تأثیرگذارترین آثار تاریخ و پرهیجان‌ترین دفاعیات از آزادی بیان و آزادی مطبوعات ستوده می‌شود. ویلیام هیلی در کتاب زندگی‌نامه‌ای که در سال ۱۷۹۶ نوشته او را به عنوان «بزرگترین نویسندهٔ انگلیسی» معرفی کرده‌است. هنوز هم میلتون را به عنوان «یکی از برترین نویسندگان زبان انگلیسی» می‌شناسند.
طنز، گسترده‌ترین و مهمترین گونهٔ شعری در آن دوران بود. به‌طور کلی آثار طنز بدون نام نویسنده منتشر می‌شدند چون در غیر این صورت جان نویسنده در معرض خطر قرار می‌گرفت.
جان درایدن
جان درایدن یکی از تأثیرگذارترین شاعران، منتقدین ادبی، مترجمین و نمایش‌نامه‌نویسان انگلیسی است که حیات ادبی انگلستان در دورهٔ بازگشت سلطنت را تحت تسلط خود درآورد تا حدی که بعدها این دوره را به نام عصر درایدن شناختند. ابداع دوبیتی‌های حماسی به عنوان یک قالب استاندارد در شعر انگلیسی وی را به شاعری نام‌دار در این عصر بدل کرد. او همچنین قالب الکساندرین را وارد ادبیات انگلیسی کرد. لقب رسمی ملک‌الشعرایی به عنوان یک شغل سلطنتی برای نخستین بار با حکم کتبی در سال ۱۶۷۰ به جان درایدن اعطا شد.
افرا بن
غیرممکن است که بتوانیم تاریخ دقیق آغاز نگارش رمان در انگلستان را مشخص کنیم. با این حال نگارش داستان‌های تخیلی بلند و زندگی‌نامه‌های خیالی در دوران بازگشت سلطنت آغاز شد. یکی از مهمترین چهره‌هایی که در دوران بازگشت سلطنت به رشد رمان کمک کرد خانم افرا بن نام داشت. او جزو نخستین زنان حرفه‌ای در نگارش رمان به‌شمار می‌رود مشهورترین رمان او ارونوکو نام دارد. این اثر روایتی از زندگی‌نامهٔ یک شاه آفریقایی خیالی است که در سورینام به بردگی گرفته شده‌است.
نتیجه گیری
دوره رنسانس یا مدرن اولیه در تاریخ ادبیات انگلیسی با عنوان دوره الیزابت و یا عصر شکسپیر نیز شناخته می شود. در واقع این دوره عصر طلایی ادبیات انگلیسی می باشد. پس از قرون وسطی، رنسانس وارد اروپا شد که به معنای تولد دوباره و یا حیات مجدد می باشد. با ظهور این عصر، تاریکی دوران قرون وسطی با روشنایی و روشنفکری بشر و حیات مجدد آموختن و یادگیری رونق یافت.
ویژگی اصلی رنسانس تمرکز آن بر اومانیسم بود، یعنی توجه انسان به خود به عنوان یک موضوع برای بررسی و مشاهده.
مهمترین عوامل جهش بزرگ در ادبیات انگلیسی میانه و ظهور دوران طلایی ادبیات انگلیسی را می توان در چند مورد زیر خلاصه نمود:
۱) ورود صنعت چاپ به بریتانیا توسط ویلیام کاگستون
۲) رشد طبقه ی متوسط و گسترش آموزش و پرورش در میان غیر روحانیان
۳) اقتدار سیاسی دولت مرکزی و توجه به فرهنگ در خانواده های سلطنتی
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)