جفری چاوسر پدر ادبیات انگلستان: خالق حکایت‌های کنتربری
مقدمه
همانگونه که در مقاله ادبیات میانه عنوان شد جفری چاوسر، شاعر و نویسنده‌ی بلند آوازه و یکی از پاسداران و میراث‌داران زبان انگلیسی، از برجسته‌ترین تاریخ‌سازان ادبیات جهان بوده است. جفری چاوسر، معاصر حافظ شیرازی و دانته ایتالیایی است و برای انگلیسی‌ها همان اهمیتی را دارد که حافظ برای ما و دانته برای ایتالیایی‌ها. آثار چاوسر نمونه ازلي و ابدي شعر در انگليس است و بدون شک بعد از شکسپير بزرگ ترين شاعر تمام تاريخ انگليس به حساب مي آيد.
زنده یاد استاد مجتبی مینوی کار او را با رودکی مقایسه کرده است. چاوسر درک عمیقی از ذات انسان داشته و در حکایت‌های کنتربری، جهان را از منظر انسان‌های مختلف دیده است. او جهان را همان طور که می‌دید نشان داده و به همین خاطر است هنوز خواندن حکایت‌های او برای ما زنده است.
جالب است بدانید سیارکی به افتخار چاوسر، چاوسر ۲۹۸۴ و همچنین دهانه‌ای در ماه چاوسر به نام او نامیده شده‌است.
با مقاله جدید پارسیان ادیب همراه باشید:
زندگی
جفری چاوسر در حدود سال ۱۳۴۰ میلادی در لندن متولد شد. از زندگی و تاریخ دقیق تولد او اطلاعات چندانی در دست نیست. فرزند يکي يکدانه و پدرش تاجر بوده. نام او فرانسوی و به معنی «کفاش» است.
چاوسر در دورانی زندگی می کرد که تنش های زیادی در جامعه انگلیس وجود داشت. در دوران کودکی او در سال ۱۳۴۹ طاعون یا مرگ سیاه در انگلیس شیوع پیدا کرد که کشتاری عظیم به دنبال داشت. حتی بعد از رفع بلا هم جامعه انگلیس هنوز متشنج بود و طبقه کارگر دیگر به شرایط قبلی زندگی راضی نمی‌شدند و به شدت از طبقه مرفه و اشراف یا به قول خودشان «جنتری» متنفر بودند. کار به قیام کشید و شکاف طبقاتی بیشتر از گذشته شد. این شکاف‌ها در تقابل شخصیت‌ها در حکایت‌های چاوسر هم دیده می‌شود.
شيوع طاعون در انگليس به نفع او تمام شد، چون يکي از خويشاوندان نزديک آنها طاعون مي‌گيرد و مي‌ميرد و همه اموالش به پدر چاوسر مي‌رسد.
جفري واقعا از اين بابت شانس مي‌آورد چون اگر اين پول به دست خانواده‌اش نمي‌رسيد آنها نمي‌توانستند او را براي کار به خانه يکي از اشراف انگليس بفرستند. درغیراینصورت جفري چاوسر به جاي آشنايي با خانواده‌هاي اشراف و شعر نوشتن مجبور مي‌شد مثل پدر و پدربزرگش مغازه‌دار بشود. پس در کودکی مدتی نوکر و غلام همسر لیونل، دوک کلارنس بود. در زماني که به عنوان پادو در خانه اشراف خدمت می‌کرد فرصتش را پيدا کرد تا با آداب و سلايق طبقه اشراف آشنا بشود و در آينده موقعيت خودش را بهتر کند. به طوري که او حتي بعدها همسرش را هم از طبقه اجتماعي بالاتر از خودش انتخاب کرد.
زندگی سیاسی و مرگ جفری چاوسر
به سال ۱۳۵۹ در نهضتی که در فرانسه پدید آمد، شرکت کرده و دستگیر می شود. ولی یکسال بعد آزاد می‌گردد. در ۱۳۶۶ با فیلیپا روت ازدواج کرده، سپس به مدت ده سال در مأموریتی سیاسی در ایتالیا، فلاندر (در بلژیک امروزی)، فرانسه و لمباردی خدمت می‌کند. همین امر مسئله شاید شانسی دیگر در زندگی او بوده چرا که با بزرگانی چون بوکاچیو، پترارک و دانته آلیگیری در ایتالیا آشنا می‌شود. در ۱۳۷۴ مقرری مخصوصی از طرف ادوارد سوم و جان گانت برای وی معین می‌شود.
پس از آن چاوسر مدتی دیگر وقت خود را صرف کارهای دولتی می‌کند، روی به جانب ادبیات می‌آورد. وی در اثر پیش آمدهای مختلف مدتی را در فقر و بدبختی به سر برده و با ناملایمات بسیاری از جمله مرگ همسرش مواجه می‌شود، تا اینکه ریچارد دوم و هنری چهارم توجهی به او مبذول داشته و زندگی نسبتاً آرامی برایش رقم می‌زنند.
چاوسر در سال ۱۴۰۰ درگذشت و جسدش در محل مخصوص شعرا در کلیسای وست مینستر مدفون شد.
علت اهمیت جفری چاوسر برای ادبیات انگلستان
آیا انگلیسی از ابتدا زبان رسمی دنیا بوده؟
چه چیز تمام شخصیت و خدمت جفری را به ذهن می آورد؟
فعالیت های گسترده‌ی او در زمینه رواج زبان انگلیسی و برگرداندن عظمت این زبان به بریتانیا بوده است .
بد نیست این نکته را بدانید که زبان انگلیسی که امروزه زبان رسمی دنیاست، روزی دست‌خوش تحریفات بسیار و هجمه‌های فراوان بوده است و به حدی این مسئله گسترش پیدا کرده، که زبان رسمی این کشور، به زبان فرانسه تغییر پیدا کرده بوده است .
این تنها نویسندگان انگلیسی چون جفری چاوسر و شکسپیر بوده اند که توانسته‌اند با انتشار آثاری به زبان انگلیسی، جایگاه این زبان را که در زمان سلطه فرانسوی‌ها زبان کوچه بازاری مردم بوده است به یک زبان مستقل برگردانند و ارزش ادبی و زبانی آن را ارتقا دهند .
از این رو جفری چاوسر یک برگ از هویت انگلستانی‌ها محسوب می شود و در این کشور نیز بسیار بسیار ارج و قرب دارد. باید به این نکته اشاره کرد که جفری چاوسر تنها یک بازگرداننده‌ی هویت زبانی نبوده است، او تلاش‌های فراوانی در جهت شکوفایی این زبان نیز کرده است .
آثار جفری چاوسر
- داستان گل سرخ
- کتاب گمشده‌ای به نام کتاب شیر
- کتاب دوشس
- اشعار خانه شهرت
- پارلمان ماکیان
- قطعه منثور تسلیت بوئیتوس
- افسانه زن نیک
- حکایت‌های کنتربری
در بین آثار جفری چاوسر آنچه از همه بیشتر اهمیت دارد و امروزه نیز مورد توجه است حکایت‌های کنتربری است که ما نیز در اینجا بطور خلاصه به معرفی و بررسی آن خواهیم پرداخت:
دلیل ارزش و اهمیت بالای حکایت‌های کنتربری
تا پیش از چاوسر، بخشی از ادبیات به زبان فرانسه نوشته می‌شد و مختص اعیان بود و بخش دیگر هم به لاتین نوشته می‌شد و مختص کلیسا بود. تقسم بندی کلی به اعیان و عوام، مردم معمولی را از لذت آثار ادبی محروم می‌کرد. چاوسر این وضعیت را عوض کرد و به زبان انگلیسی کوچه و خیابان نوشت. شاعران انگلیسی بعد از چاوسر به نوشتن به زبان ساده و محلی تمایل پیدا کردند. اصل قصه‌های کنتربری به زبان انگلیسی میانه نوشته شده بود. گذشته از زبان، چاوسر در قصه‌های کنتربری به یک بعد اجتماعی دیگر هم توجه داشته و آن هم توصیف ظاهر مردم آن دوره و زمانه است.
ساختار حکایت‌ها
قصه ها یک مقدمه دارند که با دخالت مهماندار و سایر زائران با مزه می‌شود و بعد شروع، پایان و نتیجه گیری. گاهی وسط قصه‌ها قصه‌های دیگری روایت می‌شود. چاوسر در حکايت‌هاي کانتربري از لحاظ نوع و تکنيک قصه گويي (يعني قصه‌هاي تو در تو و به قول ونه گات «پوست پيازي») در ادبيات انگليسي پيشرو بوده. اما در ادبيات کشورهاي ديگر دنيا نمونه‌هاي مشابه اين جور قصه گويي وجود داشته که اصل آنها «هزار و يک شب» خودمان است. نمونه ديگري که احتمالا خيلي روي نوشته‌هاي چاوسر تاثير گذاشته، «دکامرون» نوشته بوکاچيو است. چاوسر از او در نوشتن کنتربری مدد گرفته.
دکتر علیرضا مهدی پور عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه در مقاله خود می‌نویسد: «آری جفری چاوسر این شاعر قرن چهاردهم انگلیسی این گونۀ ادبی عامیانه را از ادبیات فرانسه و ایتالیا اقتباس کرده و در حکایت‌های کنتربری چند فابلیو سروده که «حکایت آسیابان» بهترین آنان و بهترین فابلیو در ادبیات انگلیسی است.
این حکایت، مثل دیگر حکایت‌های چاوسر، تنها یک فابلیوی ساده و سرگرم‌کننده نیست و لایه‌‌های عمیق‌تری دارد و سرشار از تلمیحات کلاسیک و مذهبی (کتاب مقدس) است. او در این حکایات هجو را جایگزین هزل کرده و مسائل روز جامعه را با بیانی واقعگرایانه منعکس می‌کند و تقریباً داستان‌ها شبیه داستان کوتاه مدرن امروزی است».
چاوسر از سفر يک گروه از زائران به اين محل استفاده مي‌کند تا داستان بگويد و مردم زمانه خودش را هم معرفي کند. صاحب مهمانخانه‌اي که زائران در آن جمع شده‌اند پيشنهاد مي‌دهد همه زوار براي گذران وقت در طول راه قصه بگويند و از همين جاست که چاوسر توصيف شخصيت‌ها را شروع مي کند.
محتوای حکایات چاوسر
در این قصه‌ها از شير مرغ تا جان آدميزاد پيدا مي‌شود؛ ماجراجويي عاشقانه، داستان زندگي قديسان، قصه‌هاي مذهبي، داستان‌هاي تمثيلي از حيوانات و موعظه. حتي درباره ارواح سرگردان در کانتربري قصه و افسانه هست.
از شواليه گرفته تا شخم زن و آسيابان و کارپرداز؛ از داروغه گرفته تا راهب و بازرگان و قاضي و البته کشيش‌ها و راهب‌هاي مختلف که حتی يکي‌شان توبه فروش (کفاره گير) است در این قصه‌ها حضور دارند. حتي درباره ارواح سرگردان در کانتربري قصه و افسانه هست.
برنامه اصلي چاوسراين بود که هر کدام از شخصيت‌هاي حاضر در حکايت‌هاي کانتربري چهار داستان بگويند؛ دو تا در راه رفتن به زيارت و دو تا در راه برگشت. با اين حساب بايد ۱۲۰ داستان در اين اثر نوشته مي‌شد اما متن موجود به زبان انگليسي ۲۴ حکايت بيشتر نيست و اين يعني روز ۲۵ اکتبر سال ۱۴۰۰ ميلادي که چاوسر از دنيا رفت، احتمالا برنامه خيلي بزرگ‌تري براي ادامه اين حکايت‌ها در ذهن داشت اما نتوانست پياده‌اش کند.
چاوسر ۱۵ سال آخر عمرش را صرف نوشتن حکايت‌هاي کانتربري کرد که خودش هم به عنوان زائر در آن حضور دارد.
آری او با اندیشه و فکری نو حکایت‌هایی را به نگارش در می‌آورد که از دل مردمان سرزمینش برخواسته و لاجرم بر دلها می‌نشیند و اندیشه‌ای را می‌گستراند که ناجی زبان انگلیسی می‌شود.
کانتربری و فیلم
حکایت‌های کنتربری فیلمی ایتالیایی به کارگردانی پیر پائولو پازولینی محصول سال ۱۹۷۲ است. فیلم بر اساس شعر روایی قرون وسطایی حکایت‌های کنتربری اثر جفری چاوسر می‌باشد. نکته جالب استفاده از موضوعات این کتاب و کمدی الهی دانته آلیگیری در فیلم سینمایی هفت با بازی برد پیت و مورگان فریمن است که تقریباً ذهن را با فضای داستانی هر دو کتاب آشنا می‌کند.
